3.3 Badania na próbie
W praktyce badawczej, większość badań przeprowadza się na próbie wybranej z populacji.
Próba to podzbiór populacji statystycznej.
Elementy do próby wybieramy tak, aby struktura próby odzwierciedlała cechy populacji (jeżeli w populacji ok. 10% osób, to osoby z wyższym wykształceniem, to podobny procent takich osób powinien być w próbie), co pozwala na uogólnienie wniosków sformułowanych na podstawie analizy populacji.
Zasadność uogólnienia wniosków z próby wynika z teorii prawdopodobieństwa.
Badacz może stwierdzić, że dany wniosek odnosi się nie tylko do próby, ale też do populacji, z której tę próbę wybrano.
Mówi się, że próba statystytczna musi być reprezentatywna - tylko wtedy analiza statystyczna ma sens i jest wiarygodna.
Nie jest łatwo ocenić, czy wybrana próba jest reprezentatywna - jest to przyczyną błędów np. w sondażach opinii publicznej.
Badaniem zasadności uogólnień z próby zajmuje się statystyka matematyczna (inferential statistics).
3.3.1 Próba losowa prosta (próba reprezentatywna)
… wybrana jest z populacji w taki sposób, który gwarantuje, że każda inna, tej samej wielkości, próba losowa prosta ma jednakową szansę wyboru.
3.3.2 Operat losowania
3.3.2.1 W Polsce:
- baza PESEL,
- baza gospodarstw domowych GUS (wymaga dodatkowo wylosowania respondenta(ów) spośród osób wchodzących w skałd gospodarstwa).
3.3.3 Podstawowe typy ‘próbkowania’ (random sampling)
- ‘prosta’ próba losowa (simple random sample);
- próbkowanie warstwowe (stratified sampling);
- dobór klastrowy (cluster sampling);
- próby składające się z ‘ochotników’ (metoda nierzetelna!)